Το φαινόμενο των γλωσσικών δανείων είναι κοινό σε όλες πιθανότατα τις γλώσσες. Τα ελληνικά έχουν χαρίσει αμέτρητες λέξεις και έννοιες σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες -και όχι μόνο- και φυσικά έχουν εμπλουτισθεί με άφθονες ξένες. Όπως όμως θα δούμε παρακάτω, δεν είναι σπανιο το φαινόμενο κατά το οποίο μια «ξένη» λέξη που εισάγεται ως δάνειο στη γλώσσα μας, έλκει στην πραγματικότητα την καταγωγή της από λέξη ελληνική που είχε πολύ παλαιότερα εισαχθεί ως δάνειο σε ξένη γλώσσα. Αυτές οι λέξεις οι ταξιδιάρικες, που ξαναγυρνούν πίσω στη γλώσσα μας, συχνά αλλαγμένες στη μορφή, σχεδόν αγνώριστες ύστερα από τις τόσες περιπέτειες που πέρασαν, είναι τα αντιδάνεια, φαινόμενο σαγηνευτικό της γλωσσολογίας.
Η λέξη μπάνιο, προέρχεται από το ιταλ. bagno που προήλθε από το λατινικό balneum κι αυτό με τη σειρά του από το αρχαιοελληνικό βαλανειον (=λουτρώνας).
Η λέξη τσιμπούσι,προήλθε κατά μία εκδοχή από το τουρκικό cumbus το οποίο αποδίδει το αρχαιοελληνικό συμπόσιο.
Η λέξη τεφτέρι προήλθε από το τουρκ. tefter και αυτό από το αραβικό diftar που με τη σειρά του προέρχεται από το αρχαιοελληνικό διφθέριον, υποκοριστικό του αρχαιοελληνικού διφθέρα (=κατεργασμένο δέρμα που χρησίμευε στη γραφή, μεμβράνη).
Ο καναπές είναι δάνειο στα ελληνικά από το γαλλικό canape'. Η γαλλική λέξη προέρχεται από το μεσαιωνικό conope' (παραπέτασμα του κρεβατιού), που με τη σειρά του έρχεται από το λατινικό conopeum, conopium (κουνουπιέρα), που είναι δάνειο από το αρχαίο ελληνικό κωνώπιον της ελληνιστικής εποχής, που σήμαινε ακριβώς την κουνουπιέρα.
Το πιάτσα ξεκίνησε από το (ήδη αρχαίο) ελληνικό πλατεία), θηλ. τού επιθέτου πλατύς, μέσω τού λατιν. platea πέρασε στην Ιταλική ως piazza, απ΄ όπου ήδη στα μεσαιωνικά χρόνια επέστρεψε στην ελληνική ως πιάτσα.
Η λέξη glamour προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη: γραμματική, με συνήθη γέφυρα τη λατινική γλώσσα πέρασε από τα Ελληνικά στην παλαιά Αγγλική, όπου η αρχική σημασία «γραμματική», πήρε τον χαρακτήρα «της απόκρυφης γνώσης» και, κατ΄ επέκταση, «της μαγείας», για να εξελιχθεί μέσω της Σκωτικής (glammar) στη σημασία «μαγική ομορφιά» (19ος αι.) και κατόπιν με τη μορφή glamour σε «γοητεία, αίγλη» με την οποία και επανήλθε στην ελληνική.
Η λέξη σενάριο προέρχεται από το αγγλικό scenario το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το λατινικό scenarium, κι εκείνο από το λατινικό scena ή scaena το οποίο αποτελεί εξέλιξη του αρχαιοελληνικού: σκηνή.
Η λέξη σινεμά προήλθε από το γαλλικό cinéma που αποτελεί σύντημηση του επίσης γαλλικού Cinématographe που προέρχεται από τις αρχαιοελληνικές λέξεις κίνημα(κίνηση) +γραφή(καταγραφή της κίνησης).
Comments